Najviše osoba oba pola koje su venčane registruje se u opštinama i naseljima Šumadije i zapadne Srbije, a zatim južne i istočne Srbije, u kojima preko polovine osoba nosi burmu, pokazala je publikacija RZS-a „Brak i porodica u raskoraku”

Od 1.904.314 porodica u Srbiji, skoro polovinu čine bračni parovi sa decom, trećinu čine supružnici bez dece, 17 odsto su samohrane majke, dok pet odsto porodica čine samohrani očevi. Najveći broj bračnih parova (711.826) ima jedno dete, dvoje dece gaji 473.669 porodica, svega 102.858 porodica ima troje mališana, broj porodica sa četvoro dece iznosi 17.843, dok petoro i više dece ima samo 5.516 porodica. U poslednjoj deceniji broj onih koji su stupili u brak smanjen je za deset odsto, dok je broj osoba koje su se razvele povećan za petinu. A podaci iz poslednjeg popisa stanovništva govore da svaki treći muškarac i svaka četvrta žena u Srbiji nikada nisu izašli pred matičara, dok je tačku na bračnu zajednicu stavilo 5,4 odsto muškaraca i 6,5 procenata žena. Ovo su brojke koje skiciraju poridučni pejsaž Srbije uoči 15. maja, Međunarodnog dana porodice i koje se nalaze u publikaciji „Brak i porodica u raskoraku” Republičkog zavoda za statistiku (RZS), koju potpisuju profesorka dr Mirjana Bobić i docent dr Milica Vesković Anđelković sa Odeljenja za sociologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu i koja je zasnovana na rezultatima poslednjeg popisa stanovništva.

Analizirajući bračni status naših sugrađana, autorke ove publikacije konstatuju da od 1991. uočljivo opada broj osoba u braku, a istovremeno raste broj neudatih i neoženjenih – svega petina naših sugrađana 1991. godine nije nosila burmu, dok danas svaki treći nije izgovorio sudbonosno „da”. Broj razvedenih duplirao se za 30 godina, pa je 1991. godine svega tri odsto spadalo u tu kategoriju, dok se prilikom poslednjeg popisa čak šest odsto stanovnika izjasnilo da je stavilo tačku na bračnu zajednicu. Ove promene uočljive su u svim regionima, s tim da se najveći pad broja stanovnika koji su stupili u brak beleži u Vojvodini, u kojoj je i najveći porast razvoda. U Beogradu se beleži najveći porast neoženjenih i neudatih, koji je iznad republičkog proseka, iza kojeg po brojnosti slede razvedeni, dok je sasvim drugačija situacija u Šumadiji i zapadnoj Srbiji, gde je udeo osoba u braku najveći, a razvedenih je najmanje. U južnoj i istočnoj Srbiji najveći je procenat udovica i udovaca. Zanimljiva polna statistika takođe svedoči o velikoj nesrazmeri u broju udovica i udovaca jer je, prema poslednjem popisu stanovništva, u našoj zemlji skoro četiri puta više žena udovica nego muškaraca udovaca. Posebno je velika i uočljiva razlika u Vojvodini, a zatim u Šumadiji i zapadnoj Srbiji.

Najviše osoba oba pola koje su u braku registruje se u opštinama i naseljima Šumadije i zapadne Srbije, a zatim južne i istočne Srbije, u kojima preko polovine osoba nosi burmu. Najviše oženjenih muškaraca živi u Preševu, iza kojeg slede Aleksandrovac, Raška, Prijepolje, Sevojno, Vranje i Bujanovac. Najmanje oženjenih je u Majdanpeku, Crnoj Travi i Plandištu, što je verovatno posledica starosno-polnog sastava. Najviše udatih žena živi u Trgovištu, iza kojeg sledi Preševo, Bujanovac, Brus, Krupanj, Aleksandrovac i Žitorađa. Najmanje žena koje nose burmu je u beogradskim opštinama, pre svega u Starom gradu, Savskom vencu i Vračaru.

Za razvod su očigledno prelomne četrdesete godine, kada je udeo razvedenih duplo veći u odnosu na prethodni uzrast (30?39) i to kod pripadnika oba pola. Brakorazvodna statistika pokazuje da je više razvedenih žena u svim starosnim dobima, a u mlađim godinama (25?29) čak je četiri puta više razvedenih žena nego muškaraca. Opštine sa najvećim i natprosečnim udelom neoženjenih muškaraca su Plandište, Majdanpek, Kovin, Kostolac i Sečanj, a visoki procenti muškaraca koji nisu nikada sklopili brak su u beogradskim opštinama Palilula, Zvezdara, Stari grad i Vračar.

Neudatih žena najviše je u beogradskim opštinama Stari grad, Vračar, Zvezdara, Palilula, Savski venac i Voždovac, dok od gradova u Vojvodini prednjači Novi Sad, u kojem svaka treća žena nije u braku. Stanovništvo gradskog dela Beograda ima veće procente neoženjenih i neudatih u odnosu na republički prosek, pa je u prestonici skoro 40 odsto muškaraca neoženjeno, dok je svaka treća žena neudata. Najmanji procenat osoba u braku takođe je evidentiran među gradskim stanovništvom Beograda.

Podaci o nacionalnoj pripadnosti govore da je najveći broj neoženjenih i neudatih u romskoj populaciji – čak 45 odsto Roma nikada nije sklapalo brak, dok je svega 42 odsto njih u formalnom braku. Važi i obrnuto, kod demografski relativno starijih populacija Vlaha, Mađara, Makedonaca, Rumuna i Hrvata, udeo udovaca je znatno viši u odnosu na republički prosek. Tako svaki peti pripadnik vlaške, odnosno hrvatske zajednice, spada u kategoriju udovica i udovaca. Najniže udele osoba koje nisu nikada sklapala brak imaju Makedonci, iza kojih slede Hrvati i Vlasi, što je posledica ne samo starenja stanovništva već i specifičnog bračnog ponašanja, odnosno ranijeg sklapanja braka, posebno u slučaju Vlaha i Makedonaca. Na drugoj strani su Albanci i Bošnjaci, koji se takođe odlikuju tradicionalnijim bračnim modelom, ali i mlađom starosnom strukturom, tako da imaju visoke udele procente osoba u braku.

Vanbračnih zajednica najviše u Beogradu i Vojvodini

Prilikom poslednjeg popisa stanovništva registrovano je 277.140 osoba koje žive u vanbračnim zajednicama, a njih je najviše u Beogradu i Vojvodini. U južnoj i istočnoj Srbiji 22 odsto stanovništva živi u vanbračnim zajednicama, dok u Šumadiji i zapadnoj Srbiji 17 procenata parova živi zajedno bez burme. Udeo vanbračnih zajednici najveći je u Kostolcu i Majdanpeku, gde je svaka peta zajednica vanbračna, a natprosečno visoka zastupljenost ovih zajednica je na istoku Srbije – u Žagubici i Kučevu. U pojedinim opštinama Vojvodine, procenat ovih zajednica takođe je natprosečan u odnosu na regionalni prosek, a to važi za Kovin, Srbobran, Vršac, Suboticu, Sentu i Alibunar.

Regionalno posmatrano, najveći broj osoba koje žive u vanbračnom zajednicama nalazi se u Beogradu – trećina žena i muškaraca starosti od 30 do 39 godina živi u vanbračnoj uniji, a to važi i za četvrtinu žena i muškaraca starosti od 40 do 49 godina. Iza Beograda, sledi region Vojvodine, u kome vanbračne zajednice dominiraju kod osoba starosti 30?39 godina, odnosno 40?49 godina. U regionu južne i istočne Srbije takođe se registruje visok procenat žena i muškaraca u ovim generacijama koji žive u vanbračnim zajednicama.

U prestonici najviše samaca

Posmatrano prema regionima, najveći udeo porodičnih domaćinstava se uočava u Šumadiji i zapadnoj Srbiji, a najmanji u domaćinstvima Beogradskog regiona. Samačka domaćinstva najviše su zastupljena u Beogradu, a najmanje u regionu Šumadije i zapadne Srbije. Najviše porodica sa jednim detetom živi u opštinama istočne i južne Srbije – Malom Crniću, Kučevu, Negotinu, Majdanpeku, Zaječaru, Boljevcu, Knjaževcu, Gadžinom Hanu, Dimitrovgradu, Babušnici i Crnoj Travi. Po visokom udelu porodica sa jednim detetom izdvajaju se i beogradske opštine Savski venac i Zvezdara. Porodice sa četvoro i više dece najzastupljenije su u Sjenici, Tutinu i Novom Pazaru, odnosno Bojniku, Bujanovcu i Preševu. Ono što je specifično za ove opštine jeste da je u njima, pored srpskog stanovništva, dominantno i stanovništvo drugih nacionalnosti – u Sjenici, Tutinu i Novom Pazaru većinu čine Bošnjaci, dok u opštinama sa juga Srbije, Bujanovac i Preševo, većinu čine Albanci.

Izvor: Politika